Veel mensen denken dat zwanger worden vooral gaat over de gezondheid van de moeder. Maar wist je dat de gezondheid van de vader óók een hele grote rol speelt? Zijn sperma bepaalt niet alleen of er bevruchting plaatsvindt, maar kan ook invloed hebben op de placenta – waar het hCG-hormoon én GDF15 worden gemaakt – en daarmee indirect de kans op zwangerschapsmisselijkheid.
Belangrijk om te nuanceren: onderzoeken laten zien dat misselijkheid en hyperemesis gravidarum vaak vooral samenhangen met de gevoeligheid van de moeder voor hormonen als GDF15. Maar dat betekent niet dat de vader geen rol speelt. Via de epigenetische informatie en kwaliteit van sperma heeft hij wél invloed op hoe de placenta zich ontwikkelt – en daarmee op de balans van hormonen die in de zwangerschap een sleutelrol spelen.
Hoe werkt dat precies?
Sperma is meer dan alleen DNA
In het sperma zit niet alleen erfelijk materiaal, maar ook:
Epigenetische informatie → “aan/uit-knopjes” die bepalen hoe genen in embryo en placenta zich gedragen.
Signalen voor celdeling → essentieel voor innesteling en vroege groei.
Kwaliteit van DNA → gezonde spermacellen zorgen voor minder fouten en een betere start.
Placenta en hormonen
De placenta voedt de baby en maakt hormonen aan, waaronder hCG en GDF15.
Een gezonde placenta → geeft stabielere hoeveelheden hormonen af.
Een minder goed ontwikkelde placenta (bijvoorbeeld door DNA-schade of epigenetische afwijkingen in sperma) → kan indirect zorgen voor afwijkende hormoonwaardes.
Hoge of grillige waarden van hCG en GDF15 worden in verband gebracht met misselijkheid of hyperemesis gravidarum. – ondanks dat dit vanuit vooral aanleg van de moeder is bewezen, moeten we ook kritisch kijken naar de aanleg.
Kortom: de gezondheid van de vader beïnvloedt via de placenta indirect het verloop van de zwangerschap.
Sperma, placenta en GDF15: de verborgen connectie
Recente studies laten zien dat GDF15 een sleutelrol speelt bij zwangerschapsmisselijkheid. Dit hormoon wordt door de placenta aangemaakt en activeert het misselijkheidscentrum in de hersenen van de moeder.
Spermakwaliteit bepaalt niet hoeveel GDF15 er direct wordt aangemaakt, maar heeft via placenta-ontwikkeling indirect invloed op de stabiliteit van die hormoonproductie.
Moeder: bepaalt hoe gevoelig haar lichaam is voor GDF15 (genetische aanleg).
Vader: beïnvloedt via spermakwaliteit hoe de placenta zich ontwikkelt en daarmee indirect de werking.
Zo zie je opnieuw: een gezonde zwangerschap begint écht bij twee mensen.
Factoren die spermakwaliteit beïnvloeden
- Roken – beschadigt DNA en verhoogt oxidatieve stress.
- Alcohol – verlaagt beweeglijkheid en kwaliteit van sperma.
- Voeding – zink, selenium, vitamine C, E en omega-3 ondersteunen gezonde spermacellen.
- Darmflora – gezonde darmen verbeteren opname van voedingsstoffen, ook bij vaders.
- Mentale gezondheid – stress beïnvloedt hormonen en epigenetica.
- Slaap & beweging – essentieel voor hormoonbalans en energie.
- Minder toxines – vermijd pesticiden, BPA, parfum en chemische stoffen.
- Leeftijd – ouder sperma bevat vaker DNA-schade.
Praktische tips voor toekomstige vaders
Stop met roken en alcohol minstens 3 maanden vóór de zwangerschap.
Kies voor een voedzaam voedingspatroon met antioxidanten en gezonde vetten.
Voeg omega-3 toe uit vis of algenolie.
Ondersteun je darmflora met vezels, gefermenteerde voeding en eventueel probiotica.
Beperk stress met beweging, ademhaling of meditatie.
Zorg voor 7–8 uur slaap per nacht.
Vermijd toxines en kies voor biologisch en glas i.p.v. plastic.
Blijf dagelijks bewegen.
Spermakwaliteit en de gezondheid van het kind
Hoewel er (nog) geen direct bewijs is dat spermakwaliteit bepaalt hoeveel hCG of GDF15 wordt aangemaakt, is er wél veel wetenschappelijk bewijs dat de gezondheid van het sperma invloed heeft op de ontwikkeling en gezondheid van het kind.
Wat weten we zeker uit onderzoek?
DNA-schade in sperma (DNA Fragmentation Index – DFI)
Mannen met veel DNA-schade in hun sperma hebben een grotere kans op miskramen en kinderen met een lager geboortegewicht.
🔗 Nature – Sperm DNA fragmentation and birth outcomes
Oudere vaders
Bij vaders ouder dan 35–40 jaar zien we vaker complicaties: een hoger risico op laag geboortegewicht, ademhalingsproblemen en zelfs psychiatrische aandoeningen zoals autisme of ADHD bij het kind.
🔗 Stanford Medicine – Older fathers and birth risks
🔗 TIME – Older dads and mental illness risk
Epigenetische overdracht
De leefstijl van de vader – voeding, stress, blootstelling aan gifstoffen – verandert de epigenetische informatie in sperma. Dit kan leiden tot gezondheidsproblemen bij het kind, zoals obesitas, stofwisselingsproblemen of verhoogde stressgevoeligheid.
🔗 PMC – Epigenetic inheritance via sperm
🔗 Clinical Epigenetics – Paternal epigenetics and offspring health
Chemische blootstelling
Schadelijke stoffen zoals pesticiden, PFAS (“forever chemicals”) en roken door de vader zijn gelinkt aan DNA-schade en verhoogde risico’s op aangeboren afwijkingen of latere gezondheidsproblemen bij het kind.
🔗 The Guardian – PFAS and sperm quality
🔗 Wikipedia – Birth defects and paternal smoking
Conclusie
De invloed van de vader gaat dus verder dan alleen “meehelpen bij bevruchting”. De kwaliteit van zijn sperma bepaalt mede de gezondheid, ontwikkeling en het welzijn van het kind. Dit maakt duidelijk dat zwanger worden en een gezonde baby krijgen écht een gezamenlijk project is – de gezondheid van vader en moeder telt allebei.
Bronnenlijst
Placenta-ontwikkeling en sperma-epigenetica:
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9716072
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40699405
hCG en zwangerschap:
https://en.wikipedia.org/wiki/Human_chorionic_gonadotropin
Hyperemesis gravidarum:
https://en.wikipedia.org/wiki/Hyperemesis_gravidarum
GDF15 en misselijkheid:
https://keck.usc.edu/news/researchers-identify-key-cause-of-pregnancy-sickness-and-a-potential-way-to-prevent-it
https://www.cam.ac.uk/stories/pregnancy-sickness-cause
Leeftijd en spermakwaliteit:
https://www.nature.com/articles/s41598-022-16469-9
https://rbej.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12958-015-0028-x
Microbioom vader en nakomeling:
https://www.nature.com/articles/s41586-024-07336-w
Slechte spermakwaliteit en implantatie:
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0015028207043464